[ Pobierz całość w formacie PDF ]
mieszkańców miasta udzielił żołnierzom pochwały, wszystkich weteranów obdarował, wszystkim
najdzielniejszym i najlepiej zasłużonym przydzielił z trybunału nagrody i zaraz po tym stąd
odmaszerował. Prokonsula Rebiliusza190 pozostawił z trzema legionami pod Tapsus, a pod Tyzdrą,
gdzie komendantem wojskowym był Konsydiusz — Gnejusza Domicjusza191 z dwoma, aby konty-
nuował oblężenie; do Utyki192 wysłał Marka Messalę i sam spiesznie w ślad za nim tam się udał.
Końcowe etapy kampanii afrykańskiej
87 Tymczasem jeźdźcy Scypiona, którzy uciekli z pola bitwy i podążali w kierunku Utyki,
przybyli do miasta Parady. Mieszkańcy, do których dotarła już wieść o zwycięstwie Ceza-
ra, odmówili im wstępu do miasta. Wtedy oni wzięli miasto siłą, na środek forum znieśli drwa
oraz wszelkiego rodzaju cenności należące do mieszczan, wszystko to podpalili, a w płomienie
wrzucali żywcem bez różnicy płci i wieku powiązanych mieszkańców. Tak okrutnej poddali ich
kaźni. Następnie udali się niezwłocznie do Utyki. Tutaj Marek Katon, który był zdania, że ze
względu na dobrodziejstwa wynikające z ustawy julijskiej193 nie znajdzie wielu obrońców swojej
sprawy, już wcześniej wyrzucił z miasta nieuzbrojony lud i zmusił go do przebywania pod strażą
w obozie przed „Wojenną bramą"194 chronionym jedynie malutkim rowem; członków zaś rady
miejskiej trzymał pod strażą w mieście. Właśnie ten obóz napadli wspomniani jeźdźcy Scypiona
i usiłowali go zdobyć, a przez rzeź utyceńczyków pomścić swoją klęskę, gdyż wiedzieli, że ci
27
sprzyjają sprawie Cezara. Utyceńczycy, którzy dzięki zwycięstwu Cezara nabrali odwagi, odpę-
dzili jeźdźców kamieniami i kijami. Kiedy jeźdźcy nie mogli zawładnąć obozem, rzucili się na
samo miasto Utykę i tam wielu utyceńczyków zabili, zdobyli ich domy i rozgrabili. Katon nie
mógł ich przekonać w żaden sposób, aby zaprzestali rzezi i grabieży i razem z nim przystąpili do
obrony miasta. Ponieważ wiedział, czego chcą, kazał im wypłacić, dla uśmierzenia ich bez-
względności, po sto sesterców na głowę. To samo uczynił Sulla Faustus195, przekupiwszy ich
swymi własnymi pieniędzmi, a następnie razem z nimi wyruszył z Utyki i spiesznie podążył do
królestwa Juby.
88 W tym czasie do Utyki przybyło wielu uciekinierów. Katon zwołał ich wszystkich, razem
z owymi trzystu196 obywatelami, którzy dali Scypionowi pieniądze na prowadzenie woj-
ny, i nakłaniał ich, aby wyzwolili swoich niewolników i z ich pomocą bronili miasta. Kiedy jednak
zorientował się, że część z nich zgadza się z nim, a część jest całkowicie ogarnięta strachem
i zdecydowana na ucieczkę, poniechał dalszych rozmów w tej sprawie i przydzielił im statki, aby
każdy mógł się udać w którąkolwiek zechce stronę. Sam wydał jak nąjskrupulatniejsze zarządze-
nia we wszystkich sprawach, dzieci swoje powierzył opiece Lucjusza Cezara197, będącego wtedy
jego prokwestorem, następnie bez wzbudzania jakichkolwiek podejrzeń, z wyrazem twarzy i sposo-
bem mówienia takim samym jak zwykle, poszedł spać i w sypialni przebił się mieczem, któ-
ry potajemnie tam zaniósł. Kiedy upadł, lecz nie wyzionął jeszcze ducha, lekarz i domownicy
[ Pobierz całość w formacie PDF ]