Norw

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Gdzie� by Niobe podzia�a swoj� twarz, gdyby rzexbiarstwo przez sam taniec z dram� o�e-
nione by�o?...
Albo - zapytanie rubaszne i beztreSciwe, nic nie opiewaj�ce jako mySl, zapytanie Hamleta
patrz�cego, gdy aktor �zy wylewa, zapytanie to : ... Co jemu do Hekuby?... - by�o�by tak
wysokie w prozie jego?...
*
Jako� - susz�c dopiero natury cichoSci rozmaitych; przychodzi si� potem do us�yszenia dra-
my i g��bokoSci wyrazów bezmySlnych, bezkolorowych, bia�ych (�e tak je nazw�), i to zda
si� by� w�tkiem wszelkiego dramatyzowania prawdziwego.
T�dy id�c - doszed�bym jeszcze do daleko wa�niejszej rzeczy - to jest do mianownikowania
filologicznego, i �e to jedynie t� drog� kres swój znachodzi� mo�e, czego zas�u�ony i genial-
ny Kami�ski nie wiedzia� jeszcze, acz my przez jego zas�ugi po�o�one w rozk�adaniu wyra-
zów dowiedzieliSmy si� - ale by�oby to za wiele o tym pisa� - wspomn� tylko, �e-� g��b
wszelka jest to i k��b, i go��b, ale dalej... uciszam si� ju� jako Calderon w dramie swej...
wiadomo jest wszelako, i� w tej pracy to, co jest filozoficznym jej kamieniem, to w�aSnie �e
ta znajomoS� kresu, do którego, rozk�adaj�c wyrazy, objaSnia si�, a od którego ju�, roz-
k�adaj�c je, zaciemnia si�, zamiast objaSnienia - i ten to kres mianownikiem ja zowi�.
PatetycznoS� nie pochodzi pathos (choroba). PatetycznoS� pochodzi od pasho...
Tylko zdrowe-cierpienia dramatycznymi zdaj� si� by�... choroba ma na polu wiedzy patolo-
gi� raczej, nie patetycznoS�.
Ró�nice tu, na polu sztuki, s� takie mi�dzy powy�szymi okreSlnikami, jak na polu �ycia np.
mi�dzy historycznym a histerycznym fenomenem jakim...
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
31
Je�eli mówi� : cisze ró�ne, to i wyrazy one bia�e, bezmySlne, nie opowiadaj�ce nic, a któ-
rych kilka tu i owdzie s�ysza�em, albo których raczej Swiadkiem by�em, bo od t�a, na którym
miejsca swe znajdowa�y, nieod��cznymi s�.
To - pami�tam, �e dawno, dawno - by�o to jeszcze w roku oko�o 1836, kiedy tak odmienne
by�o ca�e t�o mySli w Europie, a Dziady pana Adama by�y mi pot�n�, jedyn� nut� mySli
i uczu�, jak ka�demu... te czyta�em...
By�o to w dzie� najprozaiczniejszej barwy, ni suchy, ni d�d�ysty, o dobie oko�o po�udniowej
i bardzo powszedni� barw� maj�cej, na zagrodzie ubogiej ojców moich, gdzie urodzi�em si�
- na prostej, bezpoetycznej, obwodu stanis�awowskiego w Mazowszu, równej jak piaski zie-
mi. Szed�em wzd�u� alei, która sad owocowy od warzywnej ogrodu cz�Sci przedziela�a - alei
bynajmniej z drzew s�dziwych i sadu wcale szczup�ego - nie mySli�em o niczym w tak nija-
kim miejscu pod ka�dym wzgl�dem - gdy naraz dziewczyna, za alej� w ogrodzie warzyw-
nym onym piel�c, g�osem bynajmniej pi�knym i nie doko�czonym tokiem urwanej pieSni
zanuci�a:
...a odjecha� od niej nudno,
a przyjecha� do niej trudno!...
Stan��em jak wryty, mySl�c, �e g�os do naczytania si� w dramacie pana Adama piosenki onej
zastosowa�em w sobie s�uchem moim - ale po chwili znowu najwyraxniej te� s�owa tym g�o-
Sniej mi� dosz�y:
...a odjecha� od niej nudno,
a przyjecha� do niej trudno!...
Prosta pieS� - rzek�em - ale dobr� mySl zawiera... (wida� st�d tak�e, �e Mickiewicz z pie-
Sni gminnej j� przybra�).
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Niebieskiej uroczystoSci cisze s� w Albano za Rzymem, nad jeziorem, które odbija w sobie
Castel Gandolfo - tam, kiedy zadzwoni� na Angelus, a niebo jest chmurki nieSwiadome i je-
zioro nieSwiadome zmarszczki, laury wtedy wiSniowe nieporuszonymi i szerokimi liS�mi
swymi cie�, jak one cich�, rozrzucaj� po Scie�ce kr�tej nad wod�, a przy skale, jak gzyms
u gmachu staro�ytnego, uczepionej.
Po Scie�ce tej pojecha�em by� raz o po�udniu ku Grotta Ferrata i powraca�em wieczór t��
sam� Scie�k�, a jad�c na oSle, zw�aszcza w górach, pami�ta si� dobrze szczegó� wszelki na
drodze spotkany. Dzwoniono na Angelus, kiedy zjawi� si� obok mnie wieSniak w�oski na oSle
swoim i obadwa zdj�liSmy kapelusze, po krótkiej modlitwie wraz przez to� uczestnictwo
w rozmow� wprowadzeni.
Widz�c albowiem wieSniak ów, W�och, �e katolik jestem, nie mySli�, abym by� obcym cz�owie-
kum, i mówi� pocz�liSmy, jad�c spo�em, o tym i o owym - nawet o niedoperzach, które ju� Swi-
sta� pocz�y nam wko�o kapeluszów, �e mrok zapada�... Jako� pomn�, i� W�och ludowym opo-
wiada� mi sposobem staro�ytn� bajk� greck� o Prometeuszu i Epimeteuszu, przet�umaczon� na
ten sposób, i� Pan Bóg ptaszka stwarzaj�c b�ogos�awi� mu, a z�y duch, coS lepszego wymySli�
chc�c, da� �ycie niedoperzowi... Takie to ró�ne rzeczy mówiliSmy, nogi maj�c wolno w strzemio-
nach naszych i opuSciwszy cugle niepotrzebne, gdy osio�ki po w�skiej jak miedza polska, skali-
stej wiszarze - pod spadzist� ska��, a nad jeziorem - próbowa�y uwa�nym kopytem raxno zd��a�...
Naraz - osio�ki stanowczo wstrzyma�y si�, a my siedz�c na nich poczuliSmy, �e o zapor� ude-
rzamy, lubo, dla mroku zupe�nego, dostrzec od razu trudno by�o, co zamurowa�o Scie�k�
32
w�sk�, tam jad�c tak dobrze ju� poznan�. By� to zaiste od�am ska�y, tak jak szeroka droga, na
któr� si� ze szczytu góry stoczy�, wielki, zupe�nie wi�c zamykaj�cy przejScie...
Kiedy przeto, siod�a opuSciwszy, oprowadzaliSmy, jak mo�na by�o, os�y nasze, sami przez
g�az prze�a��c.., rzek�em do towarzysza W�ocha: ...Przed kilkoma godzinami przeje�d�a�em
t�dy cwa�em za dnia i pami�tam na pewno, i� tego g�azu nie by�o tu... A on chwil� przemil- [ Pobierz całość w formacie PDF ]

download | pdf | do ÂściÂągnięcia | ebook | pobieranie

Pokrewne